یکی از مسائل بسیار مهم در حوزۀ حقوق کیفری عمومی، بحث عنصر روانی جرم است. موضوعی که نشانگر بعد فکری انسان و نیز دلیل اصلی شایستگی او در تحمل کیفر است. علی رغم اهمیت فراوان نهاد مزبور که در واقع می‌توان آن را تأثیر گذارترین عامل در حقوق کیفری دانست، ادبیات و تحقیقات حقوقی ما در مورد آن بسیار فقیر است؛ امری که بر آراء محاکم نیز تأثیری همانند گذاشته و رویۀ قضایی پرباری در این رابطه به چشم نمی‌خورد.

مشکلات مزبور نگارنده را بر آن داشت که اقدام به تحقیق در حوزه عنصر روانی نماید. مطالعه در این حوزه دو مشکل اساسی داشت. اول آنکه تاکنون تحقیق قابل توجهی در این زمینه وجود نداشت و آنچه مشاهده می‌شد، بیان خلاصه وار بحث عنصر روانی در کتابهای مربوط به حقوق جزای عمومی بود که غالباً مشابه و یکسان است. مشکل دوم به ماهیت موضوع بازگشت دارد. عنصر روانی به دلیل ماهیت ذهنی و غیرعینی خود، امری پیچیده و غیرملموس است و به همین دلیل، علومی مانند فلسفه و روانشناسی را نیز درگیر خود می‌سازد. چنین امری فضای بحث را به مسائل ذهنی پیچیده و انتزاعی وارد کرده و استفادۀ از آن را مشکل خواهد ساخت؛ حال آنکه قصد نگارنده از نوشتن کتاب حاضر، علاوه بر بیان مسائل ظریف و انتزاعی مربوط به عنصر روانی و تحقیق در مبانی آن، استفادۀ دانشجویان، قضات، وکلا و بطور کلی تأثیر آن بر رویه قضایی است. زیرا که غایت هر نویسندۀ حقوقی، تأثیر نوشتار او بر محاکم دادگستری و کمک به اجرای عدالت است.

با علم به مشکلات مزبور، غالب تحقیقات دوران تحصیلی نگارنده، به این بحث اختصاص داده شد. پس از اتمام دوره تحصیلات دانشگاهی نیز، مطالعۀ پیرامون عنصر روانی از سر گرفته شده و بسیاری از تحقیقات انجام شده مورد بازبینی و تجدیدنظر قرار گرفت.

برای حل مشکل دوم نیز با استفاده از روشی که در کتاب‌های شادروان دکتر مهدی شهیدی، استاد برجسته حقوق مدنی، استفاده شده است، مسائل انتزاعی و ظریف مربوط به عنصر روانی جرم در قالب بحث‌های پیشرفته و در آخر کتاب ارائه گردید؛ تا ضمن استفادۀ محققین از بحث‌های مزبور، متن کتاب تا حد امکان، دارای نوشتاری ساده و قابل استفاده باشد؛ هرچند ماهیت بحث عنصر روانی ناگزیر واجد نوعی پیچیدگی است؛ امری که مطالعۀ آن را تا حدودی مشکل می‌سازد.