یکی از مشکلات موجود در ادبیات حقوقی ایران در خصوص مسئولیت ماموران پلیس این است که به مبانی حقوقی و قواعد فقهی و حقوقی حاکم بر عدم مسئولیت کیفری ماموران پلیس پرداخته نشده و شرایط و موانع مسئولیت ماموران پلیس در انجام ماموریتهای محوله کاملا تبیین نشده است. به نحوی که تاثیر قواعد کاربردی مثل اصل ضرورت، اصل لزوم اجرای قانون اهم یا قاعده اهم و مهم، اصل دفاع مشروع، قاعده اکراه و قاعده اشتباه و قواعد مبنایی مثل قاعده دفع افسد به فاسد، بر مسئولیت ماموران پلیس روشن نبوده و ابهامات فراوانی دارد. از این جهت پروندهای فراوانی در خصوص مسئولیت ماموران پلیس در محاکم مطرح شده، ولی برای احراز مسئولیت و یا عدم آن، رویه واحد و مشخصی حاکم نشده است و بعضاً احکام قضایی بدون توجه به مبانی و قواعد مسئولیت صادر شده است. با توجه به اینکه ماموران پلیس در بعضی از موارد برای کشف جرایم مهم و خصوصا سازمان یافته و همچنین باندهای بین‌المللی قاچاق و مواد مخدر اقدام به اموری می‌نمایند که آنها را مواجه با انجام عمل اضطراری می‌نماید، بگونه‌ای که به انگیزه کشف باندهای مجرمانه و خرابکار با نفوذ در دستجات مجرمین اقدام به خرید و فروش مواد مخدر و اسکناس‌های جعلی و اموری از این قبیل می‌نمایند که این اعمال به علت عدم سوء نیت فاقد وصف کیفری هستند، ولی علاوه بر این گونه اعمال، ممکن است ناگزیر به ارتکاب اعمال مجرمانه‌ای شوند که در صورت عدم ارتکاب، شناسایی شده و مواجه با خطر جانی شوند. حال این سوالهای اساسی مطرح می‌شود که آیا با توجه به اینکه ماموران پلیس عمداً خود را در این شرایط اضطراری قرار داده‌اند، می‌توانند به قاعده اضطرار یا تقیه استناد نمایند و از مسئولیت رهایی یابند و آیا همانطوری ماموران پلیس می‌توانند در مواجهه با دو تکلیف مثبت (تزاحم دو واجب) که جمع بین آنها ممکن نیست به استناد قاعده اهم و مهم و اجرای قانون اهم تکلیف مثبتی که اهم است انجام دهند و تکلیف مهم را رها کنند، به همان ترتیب می‌توانند در مواجهه با دو تکلیف مثبت و منفی (تزاحم واجب و حرام) و یا در مواجهه با دو تکلیف منفی (تزاحم دو حرام) از باب دفع افسد به فاسد اقدام کنند؟ مثلاً اگر مامور پلیس برای اینکه خسارات و تلفات یک حمله تروریستی کمتر شود، نارنجکی که در میان انبوه جمعیت پرت شده به طرفی که جمعیت کمتری حضور دارند پرت کند، دارای مسئولیت کیفری می‌باشد؟ آیا شخصی که در مقدمات امری مرتکب معصیت شده و به قصد معصیت دست به اقداماتی زده که او را دچار اضطرار کرده است، این نامشروع بودن مقدمات او را از شمول عنوان کلی اضطرار خارج می‌نماید؟ همچنین اگر بپذیریم که مامورانی که در اجرای وظیفه قانونی یا به امر آمر قانونی و به قصد ایثار و احسان و خدمت به جامعه، خود را در موقعیت اضطراری قرار داده‌اند، می‌توانند از مزیت‌های قاعده اضطرار استفاده کنند، آیا می‌توانند مرتکب هر جرمی بشوند یا در استفاده از دفاع اضطرار محدودیت‌های بیشتری دارند؟ آیا ماموران پلیس حق دارند به حکم آیه 71 و 79 سوره کهف (داستان سوراخ کردن کشتی توسط خضر نبی) خودروی که بدون مراعات اقدامات پیشگیرانه کنار خیابان پارک شده برای پیشگیری وضعی از سرقت پنچر نمایند، یا آن را به پارکنیگ یا مکان امن دیگری منتقل کنند؟ در حالیکه این کار استیلای ید بر مال غیر بدون مجوز بوده و در حکم غصب است و در غصب اگر نقص یا تلفی حادث شود، حتی اگر این نقص یا تلف ناشی از عوامل قهری باشد، چون ید غاصب ضمانی است، چه تعدی و تفریط کرده باشد و یا خیر طبق قاعده اولیه مسئول و ضامن است. همچنین آیا پلیس می‌تواند برای دستگیری متهمی خودروی شخصی را به زور تصرف کند تا با آن متهم را تعقیب نماید؟ و بطور کلی از باب دفع افسد به فاسد و ضرورت پیشگیری از جرم افراد پلیس می‌توانند حقوق شهروندی را نقض کنند؟ آیا ماموران پلیس حق دارند تنها راه دسترسی اشرار را بجای استفاده از مانع فیزیکی به عنوان دفاع پیشگیرانه و حفظ جان خود و همقطارانشان با مین گذاری و تله انفجاری مسدود کنند؟ همچنین باتوجه به اینکه تحمل شرایط اضطراری از وظایف قانونی و شرعی ماموران پلیس است، آیا ماموران پلیس که مسئول خنثی سازی بمبی هستند یا مسئول حفاظت از جان شخصیت مهم مملکتی هستند، می‌توانند برای نجات جان خود از مهلکه بگریزند یا بجای اینکه در صدد نجات جان آن شخص مهم مملکتی باشند، حفظ جان خود را مقدم بدارند؟ آیا اگر مامور پلیس به خاطر بیم هلاکت نفس از تلاش برای نجات افرادی که در معرض حمله تروریستی هستند خودداری کند، فقط از باب ترک وظیفه و اهمال در انجام وظیفه مسئولیت دارند یا نسبت به تلفات و خسارات حاصله نیز مسئول هستند؟ آیا اگر ترک وظیفه و اهمال مامور پلیس سبب شود عامل طبیعی یا عامل غیر مسئول موجب مرگ و صدمه به شخصی شود، مامور مسئول است؟ حال اگر ترک وظیفه مامور سبب شود عامل مسئول بتواند به مقاصد مجرمانه خود برسد، حکم چیست؟ آیا می‌توان قایل به مسئولیت تضامنی راجع به دیه و ضرر و زیان ناشی از جرم شد؟ در حالیکه فقها مسئولیت تضامنی را فقط در تعاقب ایادی غاصبانه پذیرفته‌اند. آیا در ترک فعل و ترک وظیفه که اسناد مادی وجود ندارد، اسناد معنوی برای تحقق مسئولیت کافی است؟ آیا ادله ایثار بر ادله حفظ نفس حاکم است یا خیر؟ اگر ادله ایثار بر ادله حفظ نفس حاکم است و از لحاظ شرعی کسی که خود را از باب ایثار به خطر انداخته معاقب نبوده بلکه ماجور باشد آیا می‌توان افراد یا ماموران پلیس را از نظر حقوقی مکلف به ایثار کرد و در صورت عدم ایثار مسئول دانست؟ همچنین تاثیر قاعده تحذیر و قاعده اقدام یا پذیرش خطر توسط زیان دیده بر مسئولیت مامور به چه میزان است؟ اجرای اصل اعمال حاکمیت یا وجود اصل حسن نیت در اجرای دستورات قضایی اشتباه و نادرست چه نقشی بر مسئولیت ماموران پلیس دارد؟ باتوجه به مراتب فوق نظر به اینکه شغل پلیس ازجمله شغلهایی است که جهت برقراری نظم عمومی و امنیت جامعه، از یک طرف احتیاج به اقدام فوری و تصمیم عاجل دارد و از طرف دیگر ممکن است در این اقدامات عاجل پلیس مرتکب خطا و تقصیر یا فعل عمدی اضطراری شود و در معرض مسئولیت کیفری قرار گیرد، تعیین مبانی و قواعد فقهی و حقوقی حاکم بر مسئولیت کیفری پلیس در حقوق ایران می‌تواند کمک زیادی به اجرای ماموریتهای پلیسی در جهت حفظ نظم و امنیت بنماید که تاکنون به این مبانی و قواعد پرداخته نشده است، همچنین موارد مانع یا رافع این مسئولیت که به دلیل نوع شغل با سایر مشاغل متفاوت است و ویژگی‌های خاص خود را دارد، در قالب کتاب، رساله یا پایان‌نامه مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا بررسی این مهم در جهت اصلاح رفتار ماموران و مساعدت به بزهدیدگان در جهت شکایت یا طرح دعوای خسارت علیه بعضی از ماموران متخلف از اهمیت فراوانی بر خودار است.

وانگهی ادامه این ابهامات و رفع نشدن معضلات موجود می‌تواند در پاره‌ای از موارد تاثیر منفی بر عملکرد بعضی از ادارات و دوایر پلیس که متکفل دفاع از پرسنل خود در دادگاهها هستند، بگذارد و ماموران پلیس را در خصوص پاسخ به مسایل حقوقی ماموریتهای خود دچار تردید و سردرگمی کند؛ لذا با هدف رفع این معضلات و ابهامات تلاش می‌شود که مشکلات نظری و عملی شناسایی و در جهت رفع این مسایل و مشکلات راه‌حلهای ارایه گردد تا ضمن ارتقای دانش حقوقی جامعه از جمله ماموران خدوم پلیس راهکارهایی برای شفاف سازی قوانین در این زمینه به قانونگذار پیشنهاد شود.

بدین ترتیب در این تالیف ما به دنبال بیان مبانی و تبیین اصول مانع مسئولیت کیفری ماموران پلیس هستیم و قواعد حقوقی را که موجب عدم مسئولیت کیفری پلیس می‌شوند، در پرتوی این اصول حقوقی تفسیر خواهیم کرد، چرا که معتقدیم با شناخت مبانی و اصول با دیدی جامعتر می‌توانیم قواعد حقوقی نشات گرفته از این اصول و یا قواعد حقوقی مخالف با این اصول حقوقی را شناسایی و تفسیر کنیم و در این رهگذر پیشنهادات اصلاحی به قانونگذار ارائه دهیم.