تعريف، موضوع و فايدة دانش نحو

دانش نحو قواعد و قوانيني است که در مورد چگونگي ارتباط کلمات با يکديگر و کيفيت ساختن جمله و تغيير يا عدم تغيير حرکت آخِر کلمات به لحاظ اعراب و بنا بحث مي‌کند.

موضوع دانش نحو، کلمه و کلام است؛ کلمه از نظر چگونگي نقش و حرکت آخر آن در جمله؛ و کلام از جهت پيوند اجزاي آن با يکديگر.

فايدة علم نحو نيز محفوظ ماندن از خطا در گفتار و نوشتار به زبان عربي است که از راه تحليل نقش واژه‌ها و جملات از جنبه‌هاي نحوي مي‌توان به آن دست يافت.

محتواي دروس نحو عربي

در نحو عربي چند بخش اصلي و مهم وجود دارد:

1. مرفوعات که يا به ضمه و تنوين ضمه ختم مي‌شوند يا به علامت‌هاي ديگري که جانشين ضمه يا تنوين ضمه‌اند و يا مبني هستند و در محل رفع قرار دارند و کلية اين کلمات در اصطلاح، مرفوع تلقي مي‌گردند و در نحو عربي با عنوان مرفوعات از آنها گفتگو مي‌شود که از پر کاربردترين مرفوعات مي‌توان به مبتدا، خبر، فاعل، نائب فاعل و اسم افعال ناقصه اشاره کرد.

2. منصوبات که يا به فتحه و تنوين فتحه ختم مي‌شوند يا به علامتهاي ديگري که جانشين فتحه يا تنوين فتحه هستند و يا مبني هستند اما بنا بر موقعيتي که در جمله دارند يا نقشي که از نظر نحوي ايفا مي‌کنند، منصوب تلقي مي‌شوند. همة اين کلمات در يک تقسيم‌بندي کلي منصوبات ناميده شده‌اند که انواع مفعول‌و قيدها از جملة مهم‌ترين منصوبات محسوب مي‌شوند.

3. مجرورات که يا به کسره و علائم جايگزين آن ختم مي‌شوند يا اساساً مجرور فرض مي‌گردند.

4. توابع؛ در برخي مواقع اعراب کلمه در مابعد خود نيز تأثير مي‌گذارد به اين معني که کلمه‌اي به خاطر رفع ماقبلش مرفوع و يا به دليل نصب ماقبل خود، منصوب و يا به خاطر جر ماقبلش مجرور مي‌شود که از نظر موقعيت دستوري و اعراب، گونه‌هاي متعددي از کلمات، تابع اسمهاي پيش از خود مي‌شوند.

در این بخش اعراب، بناء و مرفوعات مورد بررسی و آموزش قرار گرفته‌اند.