مذاکره همواره ارزان‌تر و امن‌تر از جنگ‌افزارهای نظامی است و امنیت کشورها و ساکنان آن را نیز تضمین می‌کند؛ بااین‌حال، دیپلماسی و سیاست هر کشور، زمان و نوع استفاده از ابزارهای حل اختلاف را تعیین می‌کند. به‌طور عمومی، ناامنی در عرصه‌های بین‌المللی ناشی از تعارضات حل‌نشده میان کشورها و مدیریت نکردن صحیح تعارض‌ها است.

به‌طور حتم اگر تعارض میان کشورها برطرف شود، امنیت و آرامش به روابطشان باز‌می‌گردد و این در حالی است که حتی هنگام قرار گرفتن کشورها در موقعیت جنگ و در مخاطره افتادن امنیت بین‌المللی نیز، بازهم مذاکره بهترین ابزار برای حل اختلافات به‌حساب می‌آید؛ بدین ترتیب، مذاکره، فن و هنر مدیریت منافع متعارض دولت‌ها از طریق اقناع و مجاب کردن است؛ ازاین‌رو یکی از الزامات توفیق در مذاکرات، مدیریت آن به‌وسیلة دیپلمات‌ها و متخصصان حرفه‌ای است که علاوه بر داشتن دانش فنی، با اصول مدیریت و برنامه‌ریزی مذاکره نیز آشنایی کامل داشته باشند.

بر اساس نظریة اقتضایی، مذاکره زمانی قابل اجرا و معطوف به نتیجه است که با شرایط وضعی سازگاری داشته باشد. در رابطه با مذاکرات صورت گرفته در سطح دولت ایران با سایر دولت‌ها، این سؤال قابل طرح است که چنین مذاکراتی تا چه حد اثربخش بوده و هست؟ این مسئله ازآن‌جهت حائز اهمیت است که مذاکره، نوعی دانش مدیریتی است که پیش‌نیازها، راهبردها و فرایندهای خاص خود را دارد؛ ازاین‌رو ضروری است با شناسایی عوامل مؤثر بر مذاکرات بین‌المللی، مدل بهینه مذاکرات، طراحی و به اجرا گذاشته شود؛ در غیر این صورت، مذاکرات مبتنی بر آزمایش و خطا، فاقد اثربخشی لازم است.

در همین راستا، با انجام تحقیقاتی تحت عنوان «شناسایی عوامل مؤثر در مذاکرات بین‌المللی بین دولت ایران و سایر دولت‌ها و ارائه مدل اجرایی بهینه» ‌به الگویی مفهومی و کاربردی، مبتنی بر مبانی و مطالعات علمی دست یافته‌ایم که جهت تضمین و ارتقای اعتبار الگوی حاضر، از یک‌سو، نظرات جمعی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی را و از سوی دیگر، تجارب گروهی از مدیران و کارشناسان عرصة مذاکرات بین‌المللی را اخذ و مستند کرده‌ایم که حاصل آن، پایه‌های اساسی پژوهش میدانی را شکل داده است و این به دلیل آن است که بر اساس یافته‌های این پژوهش بتوانیم به‌گونه‌ای مطلوب و کارآمد، مراحل فرایندی را تجویز و مرحلة اجرا را توصیه کنیم.

با این توصیف، کتاب حاضر علاوه بر مورد استفاده قرار گرفتن به‌وسیلة دیپلمات‌ها و سفیران جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف، می‌تواند به‌عنوان منبع آموزشی دوره‌ «اصول و فنون مذاکره بین‌المللی» از جمله دوره‌های آموزشی مدیران سیاسی موضوع بخشنامه شماره 32664/90/200 مورخ   15/12/1390   معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور، مورد استفادة استادان و دانشجویان رشته‌های حقوق، مدیریت، روابط بین‌الملل و پژوهشگران نیز قرار گیرد.