- امتیاز
- نام کتاب جرم انگاری فایده گرایانه
- قیمت 170,000 ریال
-
شابک
- 978-964-511-478-5
- تعداد صفحات 416
- نوبت چاپ 1
- سال انتشار 1392
- شماره جلد / نوبت ویرایش 1 / 0
جرمانگاری فرایندی است که به موجب آن، حکومت اعمالی را از فضای آزاد رفتاری شهروندان به قلمرو تحت سلطه و کنترل خود منتقل میکند و مرتکب آن را به تحمیل درد و رنج تهدید مینماید. این سان، جرمانگاری با سایر مداخلههای حکومتی، تمایز بنیادینی پیدا میکند و نسبت به آنان تحدید و تهدیدی مضاعف محسوب میشود. چنین مداخلة قهرآمیزی، هر چند سابقهایی دیرین دارد، در دنیای تکلیف محور پیشا مدرن، به اقتفای پیش فرضهای معرفت شناختی، هستی شناختی، انسانشناختی و .... افراد، امری چالش برانگیز نبود وآدمیان پذیرش آن را نیازمند اقامۀ دلیل موجه نمیدانستند. وانگهی در دنیای جدید، به تبع تغییر و تحول بنیادین در پیش فرضهای فوق الذکر، انسان مکلف و تابع، بدل به فردی محق و مدعی میگردد وبا استمداد از قوا و قابلیتهای خویش و عقل نقاد خود بنیاد، در صدد برگزیدن خیرها و غایات خویش برمی آید.از اینرو آزادی قدری عظیم پیدا کرده و مقدمۀ ضروری برای خودشکوفایی فرد دانسته میشود و هر گونه محدودیت آزادی، مانعی برای وصول به غایت قصوای آدمی پنداشته میشود و در نگاه نخستین، امری ناموجه و قابل اعتراض مینماید. در چنین فضایی، جرمانگاری جز با اقامۀ دلایل موجه امکانپذیر نیست و حکومت باید به این پرسش بنیادین پاسخ گوید که چرا به ممنوعیت کیفری اعمال دست مییازد و محدودۀ چنین مداخلههای قهرآمیز تا کجاست؟ به بیانی دیگرحق جرمانگاری و حد آن، محتاج اقامۀ دلایل موجه سازاست.پاسخ به چنین پرسش فربه فرا حقوقی را نمیتوان از حقوق انتظار داشت.زیرا در صدد توصیف یا تبیین ساز وکار جرمانگاری نیستیم، بل سر آن داریم که رویکردی تجویزی به آن داشته باشیم و معیاری موجه بخش برای این ساز و کار ارائه دهیم. بنابراین، باید به سطحی فراتر از حقوق گام گذاشت و از منظری ماورای حقوق بدان نگریست.منظری فرا حقوقی ـ که میتواندپاسخ چنین پرسشهای بنیادینی را بدست دهد ـ اخلاق است. با توسل به نظریههای اخلاقی میتوان دلایل موجه ساز برای مداخلههای قهرآمیز حکومت اقامه کرد و محدودۀ آن را مشخص ساخت به نحوی که فراتر از آن، امکان دستاندازی به فضای آزاد رفتاری نباشد. نظریههای اخلاقی، اعم از تکلیف گرایی، پیامد گرایی، حق محور و ...، هر کدام از منظری خاص، معیاری فراحقوقی برای جرمانگاری موجه بدست میدهند و محدودۀ آن را مشخص میسازند. فایدهگرایی در زیرمجموعۀ پیامدگرایی قرار میگیرد و در این خصوص جایگاه برجستهایی دارد. این رویکرد، به عنوان یک نظریۀ سترگ اخلاقی، مولود و محصول دوران جدید است. دورانی که با ویژگیهایی همچون سکولاریزم، انسان گرایی، خردگرایی و تجربهگرایی شناخته میشود.فایدهگرایی با تأثر از چنین فضایی و به لحاظ برخی ویژگیهای منحصر بفرد، از قبیل واقع نگری، غایت نگری،تأکید تام برعقلانیت ابزاری، تلائم با اقتضائات طبع انسانی و .... میتواند در تعیین محدودۀ کلی جرائم کارآمدتر از نظریههای اخلاقی دیگر باشد و کثیری از نگرانیهای انسان جدید را دراین زمینه مرتفع سازد.با عنایت به بسترهای جرمانگاری از منظر فایدهگرایان میتوان گفت که آنان رویکردی حداقلی به جرمانگاری دارند و توسل به آن را جز در موارد ضروری و گریزناپذیر بر نمیتابند.به عنوان نمونه، فایدهگرایان به قوا و قابلیتهای آدمی اعتماد میکنند و او را واجد توانایی لازم برای تعیین خیرها و غایات بنیادین میپندارند. از اینرو آزادی را ارج مینهند و آن را برای وصول به غایت قصوای فایدهگرایی ضروری میدانند. در مقابل، قدرت حکومت را از جنس شر میشمارند و اختیارات اقلی برای آن قائلند و نقش حکومت را عمدتا به رفع مانع محدود میکنند. بیگمان چنین نگرشی، جرمانگاری مضیق و محدود را در پی خواهد داشت. همچنین دیدگاه خاص فایدهگرایان در خصوص ارزشهای ذاتی و غایت قصوای اخلاق وبه تبع ماهیت و غایت کیفر حکایت از آن دارد که صرفا جرمانگاری اعمال شر پس از عبور از صافی تحلیل هزینه ـ فایده امکانپذیر است.
فهرست مطالب
تقدیر و تشکر
چکیده
مقدمه
ضرورت تحقیق
انگیزه تحقیق
پیشینه تحقیق
هدف تحقیق
پرسشهای تحقیق
مسأله تحقیق
فرضیه تحقیق
روش بحث
بخش اول: مبانی و شاخههای فایدهگرایی
فصل اول: مبانی
مبحث اول: وجود شناسی اخلاقی
گفتار اول: تبیین مفاهیم اخلاقی و انواع آن
بند اول: مفاهیم ظریف اخلاقی
الف) مفاهیم ارزشی
ب) مفاهیم الزامی
بند دوم: مفاهیم سترگ اخلاقی
الف) حالات نفسانی
ب) رفتار انسانی
گفتار دوم: واقعگرایان
گفتار سوم: ناواقعگرایان
گفتار چهارم: موضع فایده گرایان
مبحث دوم: معرفت شناسی اخلاقی
گفتار اول: شناخت گرایان
گفتار دوم: ناشناخت گرایان
گفتار سوم: دیدگاه فایده گرایان
مبحث سوم: دلالت شناسی اخلاقی
گفتار اول: مفاهیم ارزشی
بند اول: ارزش
الف) معنای ارزش
ب) کاربردهای ارزش
ج) تقسیمبندی ارزشها
بند دوم: تبیین موضع فایده گرایان
گفتار دوم: مفاهیم الزامی
بند اول: انواع مفاهیم الزامی
بند دوم: اقسام الزام
بند سوم: دیدگاه فایده گرایان
فصل دوم: شاخهها
مبحث اول: سابقۀ تاریخی و زمینۀ ظهور فایدهگرایی مدرن
گفتار اول: سابقۀ تاریخی
بند اول: فلاسفۀ سه گانه
بند دوم: مکتب کورنایی
بند سوم: مکتب اپیکوری
گفتار دوم: زمینههای ظهور فایدهگرایی مدرن
بند اول: سكولاریسم
بند دوم: ظهور اخلاق اجتماعی
بند سوم: تجربهگرایی و خرد گرایی
مبحث دوم: آموزۀ بنتام، انتقادها و پاسخها
گفتار اول: آموزۀ بنتام
بند اول: پیشگامان بنتام
بند دوم: دو سلطان مقتدر
بند سوم: اصل فایده و لذت
بند چهارم: مخاطب لذت
بند پنجم: محاسبۀ لذت
گفتار دوم: انتقادها
بند اول: ایرادهای پیشینی
بند دوم: ایرادهای پسینی
گفتار سوم: پاسخها
مبحث سوم: تقسیمبندی بر مبنای قلمرو
گفتار اول: فایدهگرایی خود گرایانه
گفتار دوم: فایدهگرایی گروهگرایانه
گفتار سوم: فایدهگرایی همه گرایانه
مبحث چهارم: تقسیمبندی بر مبنای ارزش ذاتی
گفتار اول: فایدهگرایی لذتگرایانه یا کلاسیک
گفتار دوم: فایدهگرایی آرمانی یا نالذتگرایانه
گفتار سوم: فایدهگرایی ترجیحی
گفتار چهارم: ارزیابی
مبحث چهارم: تقسیمبندی بر مبنای عمل
گفتار اول: فایدهگرایی عمل محور
بند اول: عمل محور محض
بند دوم: عمل محور معتدل
بند سوم: مقایسه فایدهگرایی محض با معتدل
گفتار دوم: فایدهگرایی قاعده محور
بند اول: رویکرد قاعدة بالفعل
بند دوم: قاعدة امکانی
بند سوم: رویکرد عام
بند چهارم: ارزیابی
مبحث ششم: آموزه میل و تفسیرهای گونهگون آن
گفتار اول: آموزه میل
بند اول: اصل فایده
بند دوم: مفهوم لذت
بند سوم: خوشبختی عمومی
گفتار دوم: تفسیرهای گونهگون
بند اول: ارزش ذاتی
بند دوم: فعل درست
بند سوم: ارزیابی
مبحث هفتم: ارزیابی نهایی
گفتار اول: فایدهگرایی و حوزه عمومی
گفتار دوم: نقاط قوت فایدهگرایی
مبحث هشتم: فایدهگرایی و جامعه ایرانی
گفتار اول: تبیین غیبت فایده گرایی
گفتار دوم: تعلیل غیبت فایدهگرایی
بخش دوم: بسترها و گسترة جرمانگاری در پرتو رویکرد فایدهگرایی
فصل اول: تبیین جرمانگاری و تحلیل مفهوم جرم
مبحث اول: تبیین جرم انگاری
گفتار اول: جرمانگاری موضوع فلسفة سیاسی
گفتار دوم: جرمانگاری، قاعدة فلسفة سیاسی کلاسیک
گفتار سوم: جرمانگاری، معضله فلسفه سیاسی مدرن
مبحث دوم: تحلیل مفهوم جرم
گفتار اول: تعریف جرم
بند اول:تعریف فرا حقوقی
بند دوم: تعریف حقوقی
بند سوم: ویژگیهای جرمساز
گفتار دوم: جعل جرم یا کشف جرم
بند اول: جرم طبیعی
بند دوم: جرم موضوعه
گفتار سوم: ابهام اوصاف جرمساز
بند اول: منطقة آزاد رفتاری و عوامل محدود کنندة آن
بند دوم: قلمرو کنترل دولتی قهرآمیز
فصل دوم: بسترهای جرمانگاری
مبحث اول:تحلیل مفهومی
مبحث دوم: فرد
گفتار اول: سرشت فرد
گفتار دوّم: رویارویی فرد با جمع
بند اول: جمعگرایی سنتی
بند دوم: فردگرایی
بند سوم: جمعگرایی مدرن
بند چهارم: جمعگرایی امروزین
بند پنجم: تبیین موضع فایدهگرایان
مبحث سوم: حکومت
گفتار اول: حکومت طبیعی
گفتار دوم: حکومت الهی
گفتار سوم: حکومت محدود
گفتار چهارم: حکومت فایدهگرا
مبحث چهارم: ایدئولوژی سیاسی
گفتار اول: رابطه ایدئولوژی سیاسی و جرمانگاری
گفتار دوم: فا یدهگرایی و ایدئولوژیها
گفتار سوم: لیبرالیسم
بند اول: قرائتهای مختلف لیبرالیسم
بند دوم: فایدهگرایی و اصول کلی لیبرالیسم
بند سوم: فایدهگرایی و قرائتهای مختلف لیبرالیسم
مبحث پنجم: زندگی خوب
گفتار اول: کمال گرایان
گفتار دوم: بیطرفی اخلاقی
گفتار سوم: موضع فایده گرایان
مبحث ششم: رویارویی حق و خیر
گفتار اول: دو تلقی متفاوت از ((خود))
گفتار دوم: دیدگاه منتقدین
بند اول: رالز
بند دوم: نازیک
بند سوم: هایک
بند چهارم: دورکین
گفتار سوم: دهکده وحشت
گفتار چهارم: ارزیابی
بند اول: برابری
بند دوم: حقوق بنیادین
الف) حقوق قانونی
ب) حقوق اخلاقی
فصل سوم: گسترۀ جرم انگاری
مبحث اول: تحلیل مفهومی
بند اول: ربط ـ و ـ نسبت گسترۀ جرمانگاری با بسترهای جرمانگاری
بند دوم: ربط ـ و ـ نسبت گسترۀ جرمانگاری با حقوق کیفری
مبحث دوم: روش جرمانگاری
گفتار اول: توازن
گفتار دوم: پالایش
الف) صافی اصول
بند دوم: صافی پیش فرضها
بندسوم: صافی کارکردها
گفتار سوم: ارزیابی
مبحث سوم: معیار جرمانگاری
گفتار اول: کیفر
بند اول: ماهیت کیفر
بند دوم: غایت کیفر
گفتار دوم: ضابطه شر
بند اول: عمل شر
بند دوم: تحلیل مفهوم شر فایدهگرایانه
بند سوم: نحوه تعیین عمل شر
بند چهارم: عمل شر و تقسیمبندی فایدهگرایی مبتنی بر عمل
گفتار دوم: تحلیل هزینه ـ فایده
بند اوّل: منافع
بند دوّم: هزینهها
الف) هزینههای اخلاقی
ب) هزینههای سیاسی
ج) هزینههای اجتماعی
د) هزینههای اقتصادی
مبحث چهارم: جرمانگاری فایدهگرایانه و اصول محدودكننده آزادی
گفتار اوّل: اصل ضرر به دیگری
گفتار دوم: اصل مزاحمت به دیگری
گفتار سوم. اصل حمایتگرایی قانونی
بند اوّل: تحلیل مفهومی
بند دوّم: خوانشهای گونهگون
الف) حمایتگرایی فعال و منفعل
ب) حمایتگرایی سلبی و ایجابی
ج) حمایتگرایی سخت و ملایم
د) حمایتگرایی جسمی و اخلاقی
بند سوم: موضع فایدهگرایان
گفتار چهارم: اصل اخلاقگرایی قانونی
بند اوّل: تحلیل مفهومی
بند دوم: خوانشهای گونهگون
الف) اخلاقگرایی قانون موسع و مضیق
ب) اخلاقگرایی قانونی افراطی و معتدل
بند سوم: موضع فایدهگرایان
گفتار پنجم: اصل مصلحت
مبحث پنجم: چالشها
گفتار اول: فایدهگرایی و شهودهای اخلاقی
گفتار دوم: فایدهگرایی و حقوق اخلاقی بنیادین
نتیجهگیری
منابع فارسی