بر خلاف دیگر مفاهیم حقوق کیفری چون «بزه»، «بزهکار» و «کیفر»، مفهوم «بزه‌دیده»، کمتر مورد تعریف صریح قانونگذار یا حقوقدانان بوده است. با این حال، از نظر حقوقی، بزه‌دیده بسیاری اوقات، مترادف با زیان دیده، شاکی و شخص متحمل خسارت، در نظر گرفته می‌شود. در فرهنگهای لغات، واژه بزه‌دیده برای تعیین افرادی که متحمل آسیب شدید جسمانی شده‌اند بکار رفته است. امروزه دو مفهوم مضیق و موسع از بزه‌دیده در ادبیات حقوقی و علوم جنایی غالب می‌باشد. مفهوم مضیق از بزه‌دیده ناظر بر جرم و قانون کیفریست. بزه‌دیده شناسان کلاسیک بیشتر این مفهوم را برای تعریف بزه‌دیده لحاظ می‌کنند. بهترین تعریف از بزه‌دیده در مفهوم مضیق، تعریف ارائه شده در قطعنامه 34/40 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ 29 نوامبر 1985 می‌باشد. بر اساس این قطعنامه، بزه‌دیدگان « افرادی هستند که به طور فردی یا جمعی، به علت فعل یا ترک فعلی که قانون کیفری لازم الاجرای کشور عضو را نقض می‌کند، از جمله قوانینی که سوء استفاده کیفری از قدرت را منع می‌کنند، آسیبی را، خصوصا صدمه به تمامیت جسمانی یا روحی، یک رنج و آسیب روانی، یک فقدان مادی، یا صدمه مهم به حقوق بنیادی، متحمل شده‌اند ....» تعریف دوم که موسع می‌باشد، بیشتر ذهنیست. بهترین تعریف موسع را می‌توان در آثار «بنیامین مندلسون»، یافت: بزه‌دیده «فردیست، که شخصا یا به خاطر عضو گروهی بودن، نتایج دردناکی را که از عوامل مختلف با منشاءهای متفاوت جسمی، روانی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی طبیعی (حوادث) ناشی می‌شود، متحمل می‌شود». جدای از تعریف واژه، بزه‌دیده در بسیاری از نظامهای کیفری، خصوصاً در نظامهای حقوقی کامن لو، تا سده اخیر، جایگاهی بیش از یک شاهد ایفا نمی‌کرد. توجه به بزه‌دیده، تحت تأثیر مکاتب جرم شناسی انتقادی، امروزه از اهمیت فراوانی برخوردار شده است. با این حال در برخی نظامهای حقوقی، بزه‌دیده هنوز به عنوان طرف دعوا، شناخته شده نیست. هر چند در مرحله تعیین مجازات، اظهارات او و خساراتی که به او وارد شده است در میزان مجازات صادره علیه محکوم و مشخص نمودن میزان جبران خسارت تأثیر دارد، از حق تجدید نظر خواهی در این نظامهای کیفری برخورد نیست. «بزه‌دیده شناسی» یا از نظر برخی جرم شناسان «جرم شناسی بزه‌دیده محور»، در به رسمیت شناختن حقوق بزه‌دیده در دادرسی و در مرحله پس آن، نقش به سزایی داشته است.