جامعه‌شناسی جنایی علمی‌است که درباره عوامل و شرایط اجتماعی جرم‌زا، صوّر گوناگون جرم و جنبه‌های کمی ‌و کیفی آن بحث می‌کند. جامعه‌شناسی جنایی با الهام از روش علمی، از جمله مشاهده، مقایسه و با کمک آمار جنایی به بررسی، پژوهش و مطالعه رابطه بین جرم، مجرم و جامعه ‌می‌پردازد. جامعه‌شناسی جنایی، جرم و جنایت را پدیده اجتماعی به حساب می‌آورد و محیط و عوامل اجتماعی را در ارتکاب جرم مؤثر می‌داند.

جامعه‌شناسی جنایی که محور مطالعات آن جرم و بزهکاری است، در نیمه نخست سده نوزدهم با ظهور مکتب جغرافیایی «آدولف کتله» و «میشل گری» به وجود آمد، با مکتب سوسیالیست «کارل مارکس» و «فردریش انگلس» گسترش یافت، با مکتب تحققی، به ویژه مطالعات «انریکو فری» جان گرفت، با مطالعات و آثار «امیل دورکیم» و «آلکساندر لاکاسانی» و «گابریل تارد»، از مکتب تحقّقی جدا و مستقل شد.

جامعه‌شناسی جنایی از اوایل سال‌های 1920 در ایالات متحده آمریکا و سپس از آغاز سال‌های 1970 شکوفا گردید. از منظر جامعه‌شناسی جنایی، جرم و جنایت، پدیده اجتماعی، انسانی و محصول محیط اجتماعی است که به وسیله انسان اجتماعی پدید آمده و رسالت آن یافتن وسایل و سازوکارهای لازم برای کاهش جرم و جنایت و افراد مجرم در جامعه ‌می‌باشد.