آموزش نحو عربی به مثابة ماده­ای اساسی در تعلیم علوم دینی و ادبی در ایران پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد؛ چنان که رسم دیرینۀ حوزه‌های علوم اسلامی آن بوده است که آموزش قواعد عربی را سرآغاز تعلیم و تعلّم قرار دهند تا از این رهگذر، شوق آموختن را در نوآموزان برانگیزند و ضمن آشنا ساختن آنان با پیچ و خم‌های قواعد صرف و نحو، در عمل، منطق زبان عربی و علوم دینی را اندک اندک به آنان بیاموزند؛ هرچند در بسیاری از موارد عملاً متون درسی و نمونه‌های مورد استفاده در آنها از پاره‌ای مکتوبات کهن و البتّه فخیم و نمونه‌های کلیشه‌ای و بعضاً نادر و کم کاربرد فراتر نرفته و سطح دانسته‌های پیشین متعلّمان در آنها لحاظ نشده است.

این روش، سالیان متمادی استمرار داشت تا آنکه در دهه‌های واپسین کوشش‌های ارجمندی در عرصۀ متنوّع و روز آمد کردن متون درسی در حوزه‌ها و مراکز آموزشی جدید صورت پذیرفت که در عمل به تسهیل فراگیری عربیّت انجامید؛ به ویژه در رشته‌های دانشگاهی که کم و بیش متناسب با نیازهای علمی و اجتماعی تازه به وجود آمده‌اند و دانشجویان شاغل به تحصیل در آنها ناگزیر باید هم با میراث نحوی آشنا باشند و هم قواعد دستوری را در پرتو مثال‌های متعدّد بشناسند؛ دقیقاً آنچه ما نیز در کتاب حاضر به آن چشم دوخته ایم و سعی کرده‌ایم مباحث نحوی را در آن، عمدتاً با نمونه‌های قرآنی و روایی ارائه کنیم.

از اینکه بگذریم، «آموزش نحو عربی؛ با نمونه­های قرآن روایی» مجموعه­ای است فراهم آمده از اهم مباحث نحوی؛ شامل: «اعراب و بناء؛ مرفوعات؛ منصوبات؛ مجرورات؛ توابع و چند بحث تکمیلی» با تأکید بر شواهد و نمونه­های فراوان قرآنی و روایی که پیش از این به صورت گسترده­تر در سه جلد جداگانه با عناوین مستقل: «آموزش نحو عربی (1)؛ اعراب، بناء و مرفوعات»؛ «آموزش نحو عربی (2)؛ منصوبات» و «آموزش نحو عرب(3)؛ مجرورات و توابع» از سوی «نشر میزان» چاپ و منتشر شده و مورد استقبال بعضی از محافل دانشگاهی قرار گرفته بود. تعداد دروس و حجم مطالب امّا عملاً تا حدودی فراتر از نیازها و مقتضای محدودیت­های زمانی و سطح دانش زبانی دانشجویان پیش از ورود به این دروس طراحی شده بود و خطاهای موردی بسیار محدودی نیز در اثنای مطالب آن وجود داشت و از این رو گاه استادان و دانشجویان را در تدریس و تدرُّس آن با دشواری­هایی مواجه می­کرد. مؤلف نیز بر همین اساس بارها از سوی همکاران خود و بعضی دیگر از دانشوران با پیشنهاد تلخیص و تنقیح مطالب مجموعه­های سه­گانه پیشین در مجلّدی واحد روبرو شده بود و خود به ضرورت این اقدام وقوف داشت. امّا قبول این پیشنهاد شایسته به سبب اشتغالات فراوان در عمل به تأخیر افتاد.

در هر صورت مؤلف اکنون خوش­وقت است که سرانجام توانست در مسیر تلخیص و تنقیح مطالب ـ ضمن رعایت چارچوب دروس پیش گفته و با در نظر گرفتن نیازهای علمی مخاطبان دانشجو ـ به ادغام بعضی از دروس با یکدیگر و حذف و فشرده سازی پاره­ای از بخش­های کمتر مورد نیاز و حک و اصلاح موارد خاص دیگر بپردازد و مجموعة «آموزش نحو عربی؛ با نمونه­های قرآنی و روایی» را در پنجاه و هفت درس به دانش‌پژوهان ارجمند تقدیم کند.