«بنيادگرايي» مفهومی گسترده است که بدون پرداختن به آن نمي‌توان مسايل مرتبط با این مفهوم را در نظر گرفت. مباحث پيرامون بنيادگرايي، اين واژه را از حالت «تک بعدي» خارج ساخته، و دايره و دامنه آن را ابعاد در ابعاد مختلف می‌گستراند. علاوه برآنکه آن را در همه ادیان و آئین‌ها نمایان می‌کند. مطالعه بنيادگرايي، آن را از حيث پيدايي، رشد و نشر، به لحاظ زماني و مکاني خارج از جهان اسلام و خاورمیانه می‌شناساند، و نشان می‌دهد که این روش یا مسلک یا ... در قرن بيستم، با همه دستاوردهاي علمي و تکنولوژي، و پس از عبور از مدرنيسم، توانسته جذب کننده بسياري از مردمان همين قرن باشد. اين جذب شدگان شديداً معتقد، نه صرفاً از ميان قشرهاي بي‌سواد يا کم‌سواد، و نه تنها از متن توده‌هاي بدون جايگاه اجتماعي، بلکه بسياري از تحصيل کردگان دانشگاه‌ها، سياست مداران مشهور و مانند آنها هستند.

در تعريفي خلاصه مي‌توان بنيادگرايي را با خاستگاهي غربي، «نوعي تفسير نظري و راهکار عملي از دين ملاحظه کرد، که تندترين ايمان‌ها و روش‌ها را براي حيات آدمي تعريف مي‌کند.»

بنيادگرايي با تمام ادعاي معتقدان به آن، الزاماً برداشتي کاملاً منطبق با متن کتاب‌هاي آسماني اديان نيست. يا حداقل تفسير خاص از آن، تفسيري مورد قبول عموم دين شناسان نبوده، و همه مؤمنان به آن دين را نیز در بر نمي‌گيرد.

با ورود به بحث و کالبد شکافی، می توان از تولید تا رشد و گسترش بنیادگرایی را در سیری گذرا اما جامع مرور کرد.

از آنجا که موضوع اصلی کتاب، بنیادگرایی اسلامی در افغانستان است، پیش از ورود به مباحث اصلی، به مسائلی باید اشاره نمود. از جمله مسائل مهم آن که در عرصه سياست همواره موضوعات پيچيده وجود داشته، و خواهند داشت. از اين روي انديشه‌گران، صاحب‌نظران و کارشناسان سياسي، هرگز مانند توده‌هاي مردم نبايد و نمي‌توانند تنها بنا بر آنچه در اخبار رسانه‌ها مي‌شنوند، يا با شايعاتي که در جوامع پخش مي‌شود، و يا گفته‌ها و نوشته‌هاي افراد و گروه‌هاي ذي‌نفع يک مسأله حاد سياسي را بپذيرند، و در مورد آن قضاوت کنند. این امر مهم آنجا دقیق‌تر و حساس‌تر قابل تأمل و ارزیابی می‌شود که ماهیتی فکری یا دینی داشته باشد. در مورد بنیادگرایی اسلامی علاوه بر مسایل فوق، جنبه نظامی‌گری و خشونت و سیاست و قدرت نیز عوامل مؤثر در کاویدن هرچه بیشتر و تعمق دقیق‌تر می‌شوند.

نکته حائز اهمیت دیگر در مورد افغانستان مسأله 11 سپتامبر 2001 با پيوند تنگاتنگ و ابعاد گسترده سياسي و نظامي، و حتي اقتصادي آنها با یکدیگر است.

ابعاد مسأله افغانستان با مسأله «نظم نوين جهاني» يا «نظام نوين جهاني» ارتباط دقيق دارد. فروپاشي شوروي، و پيامدهاي آن که تقريباً تک قطبي شدن جهان را نويد مي‌داد، و قدرت‌هاي نيرومند جهاني را به «هژموني برتر» تشويق و تحريک مي‌کرد، يکي از ابعاد آن به شمار می‌رود. از بين رفتن حاکميت کمونيستي در جهان معاصر، «خلأ ايدئولوژيک» را برای سیاستمداران و حاکمان غرب پیش آورد، اما راهی نیز برای برتری و فزونی قدرت جهانی آنان نیز گشود.