مشروطیت به‌عنوان مهم‌ترین حادثه دوران جدید ایران از منظرهای مختلفی نگریسته شده است، اما تاکنون نظریه مشروطه‌خواهی ایرانیان در غیبت مفاهیم و نگاه حقوقی نوشته شده است. درحالی‌که تنها از این منظر است که بسیاری از زوایای ناشناخته و نقاط تاریک تاریخ و نظریه مشروطه‌خواهی روشن خواهد شد.
این تحقیق نه از نوع تحقیقات تاریخی است و نه تئوری انقلاب‌ها، بلکه تحقیقی است در تاریخ حقوق عمومی و نظریه مشروطیت، ازاین‌روی نباید آن را با مقدمات چنین تحقیقاتی نگریست.
مسئله اصلی در این کتاب آن است که اصول مشروطیت در نزد ایرانیان مشروطه‌خواه چه بودند و کوشش‌های آنها در دو حوزه نظر و عمل برای تکوین این اصول تا چه حد موفق بود. از این طریق است که می‌توانیم بفهمیم نخستین سنگ بنای این اصول در ایران چگونه نهاده شد و حتی بسیاری از مشکلات این یک سده را می‌توان در پرتو روشن کردن همین کوشش نخستین دید.
این نوشته در دو بخش سامان یافته است. بخش اول یعنی فصول اول و دوم مقدمات بحث است و در پی آراستن صحنه‌ای است که برای ورود به مباحث اصلی نیازمند آنیم و برخی از دیدگاه‌های کلی این تحقیق در آنها نهفته است.
این دفتر، رساله‌ای در دانش تاریخ نیست و صرفاً برای ورود به بررسی اصول، خلاصه‌ای از مهم‌ترین مباحث آن انقلاب‌ها را آورده‌ایم و سعی کرده‌ایم که در هر حادثه اختلافی (به‌جز موارد معدودی) قول مشهور را بیاوریم و گزارشی از این انقلاب‌ها ارائه دهیم که خواننده هنگام بررسی اصول بداند که آنها در چه فضا و بستری و در خلال چه حوادثی تکوین یافتند. همچنین کاملاً واقفیم که میان تاریخ حقوق و تاریخ وقایع تفاوت عظیمی وجود دارد. در این بخش سعی نمودیم تصویری از نظریه مشروطه‌خواهی در اروپای غربی را نیز به نمایش بگذاریم که از سده‌های میانه آغاز و به انقلابات سده هیجده خاتمه می‌یابد. در این قسمت اولاً نشان داده‌ایم که ایده مشروطه‌خواهی و نظریه مشروطیت به سده‌ها قبل از پیروزی این سه انقلاب برمی‌گردد و مباحث بسیاری در خصوص آن در قرون‌وسطی شکل گرفته بود، اما آنچه مدنظر ماست مربوط به مباحث سده‌های هفدهم و هیجدهم و دولت مشروطه است. ثانیاً اشاره‌ای به اصول پذیرفته‌شده مشروطیت نموده‌ایم و اینکه چرا این اصول را برگزیده‌ایم. ثالثاً به تفکیک مشروطیت از دموکراسی و لیبرالیسم اقدام نموده‌ایم که باعث گمراهی بسیاری از محققین ایرانی در تحلیل انقلاب مشروطیت شده است. از طرف دیگر نظریه مشروطیت نظریه‌ای در تحدید دولت است و بدون آشنایی با نظریه دولت مخصوصاً نظریه دولت مطلقه نمی‌توانیم بفهمیم که نظریه مشروطه‌خواهی که در نظریه دولت مشروطه در سده‌های هفدهم و هیجدهم به بار نشست به دنبال تحدید کدام قدرت بود. ازاین‌روی ابتدا به بررسی نظریه دولت مدرن در غرب (مخصوصاً دولت مطلقه) اشاره‌ای نموده‌ایم.
بخش دوم بررسی اصول مشروطیت در سه سنت غربی و ایران است. مفهوم قانون اساسی نخستین اصل بررسی‌شده در این دفتر است. در اینجا نیز پس از تبیین این مفهوم در تجربه غرب در آن سه انقلاب بزرگ به سراغ تجربه ایرانیان در تدوین قانون اساسی و متمم آن رفته‌ایم و آرای موافقان و مخالفان قانون اساسی را از نظر گذرانده‌ایم. سپس در بررسی مفهوم قانون، با نگاهی به تجربه سه انقلاب بزرگ و ویژگی‌های قانون و سنت‌های حاکمیت قانون نشان داده‌ایم که ایرانیان چگونه توانستند تااندازه‌ای حدودوثغور این بحث را روشن کنند. همچنین بخشی را به بررسی نسبت فقه و قانون که مهم‌ترین پرسش در تکوین قانون در ایران بود اختصاص داده‌ایم.
اصولی که در این اثر بررسی می‌شوند علاوه بر آنکه اصول مشروطیت‌اند، از مبانی و پایه‌های دانش حقوق عمومی نیز محسوب می‌شوند و هر کوششی در تبیین آنها کوششی در تبیین بنیادهای حقوق عمومی نیز می‌باشد.
ما در این کتاب همچنین به دنبال تأملی در خصوص تکوین حقوق عمومی به‌عنوان دانشی مستقل در ایران هستیم و اینکه آیا مشروطیت توانست این رشته را تأسیس کند یا اینکه ما همچنان در آستانه و در شرایط تکوین و تأسیس ایستاده‌ایم.