دکتر رضا نوربها
شرح مختصر
دكتر رضا نوربها (١٣٢٤-١٣٨٩):
میتوان اراده کرد و روشنایی سپیده را ندید، میتوان اراده کرد و آواز دلنشین پرندگان را نشنید، میتوان اراده کرد و زبان را به اسارت انداخت تا سر سبز ایمن از سرخی آن بماند و تن گرم گزندی از سرمای کیفر نبیند، میتوان اراده کرد و قلم را زندانی نمود تا نیش آن جراحتی ایجاد نکند و زهر آن کالبدی را نشکافد، میتوان اراده کرد و چشمها را بنده آنچه فقط باید دید و گوشها را برده آنچه تنها باید شنید، نمود. اما اسیر یا زندانی کردن تفکر، سادگی بهلول را میطلبد و تهور فرعون را، چه فکر میپرسد و پاسخ میخواهد، برده قیدی نیست و بنده دستوری نیز نخواهد بود و لااقل در محدودۀ ذهن، داوری جدّی، دقیق و سختگیر است، با اراده نمیتوان پرواز آن را متوقف کرد اگرچه بتوان بال و پرش را مدتی چید و یا دیگران چنین کنند. فکر پرسش میکند و با هر پاسخی پرسشی دیگر مطرح میسازد و باز سؤال و باز جواب و اینگونه متفکران سیر تفکر عالم را ترسیم کردهاند و جهالت را وادار به اعتراف نمودهاند و جهانی ساختهاند جهانستان و بنایی بنانهادهاند حیرتانگیز از علم و هنر و تاریخ و فلسفه.
علم حقوق نیز محصول تفکرات آن گروه از انسانهایی است که عاشقانه به حق بهادادهاند، قلمرو تکلیف را مشخص ساختهاند و در جستجوی عدالت فراوان کوشیدهاند و هیچ حقوقدانی نمیتواند بهره خود را از اندیشههای بارور گذشتگان نادیده انگارد و نیز نمیتواند تنها نظارهگر آنچه شده است باشد و خود در کتاب تفکرات عالم جملهای هرچند کوتاه از علم و تجربۀ خود یادداشت نکند که این به اعتقاد من کمترین ستایش تفکر است و بها دادن به ارزشهای والای انسانی که معاندان تفکر از آن هراس دارند.
نوربها، رضا؛ نگاهی به قانون مجازات اسلامی، نشر میزان، تهران