اصول فقه یکی از دروس پیچیده و پایه‌ای است که علاوه بر حوزه‌های علمیه در دانشکده‌های حقوق نیز تدریس می‌شود. از آنجایی که این درس ذاتاً جنبه فقهی داشته و اساساً برای استنباط احکام شرع تأسیس شده است مدرس آن ابتدائاً باید اطلاعات فقهی لازم داشته باشد ولی این اطلاعات برای دانشجوی حقوق که هدفش از آموزش اصول فقه استنباط احکام قانونی و تفسیر هر چه دقیق‌تر قوانین موضوعه است کافی به نظر نمی‌رسد بلکه کسی باید به تدریس اصول فقه در دانشکده حقوق بپردازد که علاوه بر اطلاعات فقهی، معلومات حقوقی نیز داشته باشد. متأسفانه در اکثر دانشکده‌های حقوق چنین امری محقق نمی‌گردد و فارغ‌التحصیلان این رشته مهم اغلب چیزی از اصول فقه نیاموخته و تنها واحدهای این درس را با حفظ کردن مطالب گذرانده‌اند.

اینجانب از سال 1378 تا کنون به تدریس اصول فقه در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه‌های مختلف مشغول می‌باشم. علت علاقه من به اصول فقه درک محضر اساتید بزرگ این رشته می‌باشد. اینجانب در دوره کارشناسی حقوق درس اصول فقه را نزد استاد دکتر ابوالحسن محمدی که صاحب کتاب معتبر مبانی استنباط حقوق اسلامی هستند آموختم سپس در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری افتخار اینجانب شاگردی مرحوم استاد دکتر ابوالقاسم گرجی بود که ایشان شاگرد ممتاز حضرت آیت‌ا.. خویی بودند. استاد دکتر گرجی در دوره کارشناسی ارشد کتاب نفیس اصول فقه تألیف مرحوم محمدرضا مظفر و در دوره دکتری کتاب ارزشمند کفایة‌الاصول تألیف مرحوم آخوند خراسانی را به ما تدریس نمودند. مرحوم استاد دکتر گرجی به قدری از لحاظ اخلاقی و تسلط بر فقه و اصول و ادبیات عرب در سطح بالایی قرار داشتند که اینجانب یکی از بزرگ‌ترین افتخارات زندگی خود را شاگردی حضرت استاد می‌دانم که شاید هر کس آرزوی چنین امری را داشته باشد.

اینجانب به دلیل عدم امکان حضور در حوزه‌های علمیه طی چندین سال از طریق لوح‌های فشردة منتشره توسط حوزه علمیه قم چهار کتاب ارزشمند معالم‌الاصول، اصول فقه (تألیف مرحوم مظفر)، رسائل و بالاخره کفایة‌الاصول را به ترتیب فرا گرفتم.

از ابتدای تدریس اصول فقه سعی نمودم مطالب پیچیده و مغلق این درس را با زبان ساده و آوردن مثال‌های حقوقی به دانشجویان تفهیم نمایم. به‌طوری که جزوه اینجانب مورد استقبال علاقمندان به حقوق قرار گرفت. متأسفانه بارها مشاهده نمودم جزوه اصول فقه که توسط دانشجویان در کلاس‌های درس اینجانب نگاشته شده و بدون اطلاع من در سایت‌های مختلف عرضه و یا در دانشکده‌ها، مؤسسات و یا حتی کانون‌های وکلا به فروش می‌رسیده دارای اغلاط فاحش ماهوی می‌باشد. همچنین ملاحظه نمودم برخی افراد بدون رعایت copy right  بخشی از جزوه اینجانب را در کتابی به نام خود چاپ کرده و تنها در انتهای کتاب به عنوان یکی از منابع استفاده شده، این جزوه را ذکر نموده‌اند.

بدین جهت بر آن شدم تا با نگارش کتاب حاضر که حاصل پانزده سال تدریس اصول فقه توسط اینجانب است اولاً دانشجویان و علاقمندان به این درس را از یادگیری مطالب غلط که در جزوه‌های منتسب به اینجانب وجود دارد باز دارم و ثانیاً از سوءاستفاده افراد سودجو که در گذشته اقدام به چاپ برخی از مطالب جزوه اینجانب نموده و یا قصد دارند در آینده اقدام به این امر نمایند جلوگیری کنم.

تذکر این نکته ضروری است کلیه جزوات اصول فقه که تا کنون به نام اینجانب به هر نحوی عرضه شده است فاقد ارزش علمی بوده و کتاب حاضر تنها سندی است که به قلم اینجانب نگاشته شده و مورد تأیید می‌باشد.

در این کتاب سعی شده همانند شیوه تدریس، مطالب به زبان ساده و قابل فهم ارائه شود و در هر مطلب علاوه بر مثال فقهی مثال‌های حقوقی به ویژه از قانون مدنی آورده شود تا کاربرد علم اصول در حقوق موضوعه بیش از پیش مشاهده گردد البته در موارد نادری مثال حقوقی به نظر اینجانب نرسیده که شاید در چاپ‌های بعدی این کتاب بتوانم برای آن موارد نیز مثال حقوقی پیدا نمایم. همچنین در پایان اکثر مباحث با ارائه نموداری که حاوی چکیده آن مبحث است سعی نموده‌ام که مطالب هر چه بهتر در ذهن خوانندگان جای گیرد.

در این کتاب از کتاب ارزشمند استاد دکتر ابوالحسن محمدی و استاد دکتر سیدمصطفی محقق داماد که اینجانب مدت کوتاهی افتخار شاگردی این استاد عالیقدر در علم اصول را هم داشته‌ام و نیز تقریرات گرانبهای درس اصول فقه مرحوم استاد دکتر گرجی بسیار استفاده نموده‌ام که ان‌شاءالله در چاپ‌های بعدی ارجاع دقیق به این منابع و سایر منابع ارزشمند اصولی که تا کنون مطالعه نموده‌ام خواهم داد.

                                                              محمدحسین شهبازی

                                                     تابستان 1393