اجرای احکام کیفری مجموعه­ ی قواعد و مقرراتی است که برای ایجاد ساختارهای مسؤول اجرای آرای کیفری، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق محکوم‌علیه، بزه‌دیده و جامعه در فرآیند اجرای این آراء وضع شده است تا آرای لازم‌الاجرای کیفری، مطابق این قواعد و مقررات اجرا شود. مبتنی بر این رویکرد، اجرای احکام کیفری شاخه­ ی مستقلی از علوم جنایی محسوب نمی‌شود، بلکه به عنوان بخشی از علم ‌آیین دادرسی کیفری، مورد پژوهش و مطالعه قرار می‌گیرد. توضیح این­که در یک نگاه اجمالی آیین دادرسی کیفری مشتمل بر پنج مرحله، یعنی: کشف جرم، تعقیب، تحقیق، محاکمه و اجرای احکام است. بنابراین، در فرآیند دادرسی کیفری، مجموعه ­ی قواعد و مقررات ناظر بر اجرای آرای کیفری به عنوان آخرین مرحله و تکمیل کننده­ ی این مراحل مورد توجه و نظر است.

قواعد و مقررات ناظر بر اجرای آرای کیفری در یک تقسیم بندی کلان به دو بخش عمومی و اختصاصی قابل تقسیم است. منظور از قواعد و مقررات عمومی اجرای احکام کیفری، آن بخش از احکام قانونی یا اصول حقوقی است که بدون توجه به نوع و ماهیت مجازات یا اقدامات تأمینی بر تمام ضمانت اجراهای کیفری حاکم است، مثل؛ ضوابط تعیین کننده­ی قطعی ولازم‌الاجرا بودن رأی جهت آغاز فرایند اجرا، تعیین حدود صلاحیت واختیارات مقام اجرا کننده ­ی رأی و تشکیلات متولی این امر، تعیین موارد موقوفی، تعویق یا توقف اجرا که همگی از جمله ­ی این موارد هستند. منظور از مقررات اختصاصی اجرای احکام کیفری، آن بخش از قوانین و مقررات یا اصول کلی حقوقی است که ناظر بر اجرای مجازات مشخص مثل حبس، جزای نقدی و شلاق است، که به‌طور معمول در هر مجازات نسبت به مجازات یا ضمانت اجرای دیگر متفاوت است.

مجموعه ­ی حاضر بر اساس تقسیم بندی مزبور در دو بخش تدوین شده است. در بخش نخست پس از مطالعه­ ی جایگاه اجرای احکام در بین سایر رشته‌های علوم جنایی و حقوق کیفری، تأثیر تحولات فکری و اندیشه‌های مکاتب کیفری بر روند اجرای مجازات‌ها و دیگر ضمانت اجراهای کیفری بررسی می‌شود تا در ادامه­ ی همین بخش، اصول راهبردی و قواعد و مقررات مشترک حاکم بر تمام ضمانت اجرا‌های کیفری را که بدون توجه به نوع و ماهیت مجازات و یا اقدام تأمینی معین، به‌طور مشترک اعمال می‌شود، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. موضوع بخش دوم، بررسی قواعد و مقررات اختصاصی هر یک از مجازات‌ها و دیگر ضمانت اجراهای کیفری به‌طور جداگانه و مشخص است.